De Vlaamse Brandweer, inclusief de Nederlandstalige brandweer van Brussel, start een grootschalig wetenschappelijk onderzoek naar de belevingswereld van meer dan 13 000 brandweermedewerkers.

De brandweertoets “Belevingsonderzoek 2018”

Van 21 januari tot 10 februari loopt een grootschalig wetenschappelijk onderzoek bij alle personeelsleden van de hulpverleningszones. Alle operationele, ondersteunende en administratieve medewerkers worden uitgenodigd om het Belevingsonderzoek, een vragenlijst naar hun ervaringen en hun beleving bij de brandweer, in te vullen.

Historiek Hulpverleningszones

Na de gasramp van Gellingen in 2004, waar vijf brandweermensen het leven lieten, bleek een reorganisatie van de toenmalige werking van de brandweerdiensten essentieel te zijn voor een betere hulpverlening. Dit resulteerde in de brandweerhervorming (KB 15/5/2007).

Centraal in deze hervorming stond het reorganiseren van de vroeger meer dan 250 gemeentelijke korpsen, die onder verantwoordelijkheid van de burgemeesters vielen, in 34 hulpverleningszones (20 Vlaamse zones, 14 Waalse zones en Brussel met een apart statuut), onder leiding van zonecommandanten.

Start Hulpverleningszones

Op 1 januari 2015 zijn alle Vlaamse hulpverleningszones effectief opgestart na enkele jaren voorbereidend werk. Deze schaalvergroting heeft tot doel de middelen van de brandweer efficiënter te organiseren om zo aan de inwoners de Snelst Adequate Hulp te bieden (zoals voorzien in het KB 10/11/2012).

De mens centraal

Naast de praktische kanten heeft een hervorming van deze omvang veel impact gehad op de brandweermensen zelf. Het management van de hulpverleningszones is zich daar sterk bewust van en is zeer begaan met het welzijn van de brandweermensen.

Deze menselijke kant wilde de brandweer aan een grootschalig onderzoek onderwerpen. Dankzij de wetenschappelijke invalshoek van dit onderzoek stappen de hulpverleningszones met kennis van zaken naar een volgende fase van de brandweerhervorming. Het uiteindelijke doel van dit onderzoek is om de dienstverlening van de brandweer naar een nog hoger niveau
te tillen voor de inwoners van de steden en gemeenten waarvoor de hulpverleningszones
verantwoordelijk zijn.

Begeleidingscommissie

Naar aanleiding van de brandweerhervorming werd een begeleidingscommissie opgericht, bestaande uit de minister van Binnenlandse Zaken, de FOD Binnenlandse zaken, de steden en gemeenten, de provincies en de verantwoordelijken van de brandweerfederaties. In deze commissie komen thema’s aan bod die rechtstreeks betrekking hebben op de brandweer. Soms wordt over bepaalde thema’s bijkomende informatie gevraagd.

In de Begeleidingscommissie van juni 2017 werd gevraagd om naar de motivatie van brandweervrijwilligers te peilen. Brandweervrijwilligers zijn immers essentieel voor de werking van de brandweer, vooral in landelijke gebieden.

In dezelfde periode werd in Nederland een (wetenschappelijk onderbouwde) belevingsenquête afgenomen van alle operationele brandweermensen door het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). In Nederland heeft immers een gelijkaardige schaalvergroting plaatsgevonden in 2012. Ook daar werd met grote verwachting gekeken naar de resultaten van dit onderzoek. Deze resultaten werden in het najaar van 2017 bekendgemaakt.

Alle brandweerorganisaties voor een betere brandweer

Netwerk Brandweer, de koepelorganisatie van de Vlaamse Brandweer, vroeg Brandweer Vereniging Vlaanderen (BVV) in juli 2017 om het Nederlandse onderzoek over te zetten naar Vlaanderen, dit in samenwerking met het IFV en de Universiteit Antwerpen.

Ook andere partners binnen de brandweerwereld zoals het het Kenniscentrum van de Civiele Veiligheid (KCCE) en De Vlaamse Vrijwillige Brandweer (VVB) werden betrokken. Momenteel worden de eerste gesprekken opgezet om dit onderzoek naar het Frans te vertalen en zo een compleet Belgisch beeld van de belevingswereld van de brandweer vorm te geven.

Uitbreiding van het onderzoek

Het onderzoek in Nederland was beperkt tot het operationeel personeel. In de Vlaamse editie is het onderzoek uitgebreid naar alle personeelscategorieën/brandweermedewerkers in de hulpverleningszones. Ook zij zijn immers cruciale spelers om een efficiënte brandweer op punt te zetten.

Elke bijdrage is belangrijk…

Om representatieve resultaten te bekomen is het van groot belang dat zo veel mogelijk brandweermensen de vragenlijst invullen. Alleen zo zal er een globaal beeld van de brandweer in Vlaanderen tevoorschijn komen.

Netwerk Brandweer doet een enorme inspanning door de brandweerlieden op diverse wijzen te faciliteren voor het invullen van de enquête. Ook de provinciale afdelingen van Brandweer Vlaanderen dragen actief hun steun bij.

Publicatie resultaten

De vragenlijst kan ingevuld worden van 21 januari tot 10 februari. Na het afsluiten van deze periode start het werk van de Universiteit Antwerpen voor de interpretatie van de ingevulde enquêtes. Momenteel is de publicatie van het verslag van de Vlaamse Brandweer in Vlaanderen voorzien voor eind juni. Een definitieve datum wordt later bekendgemaakt.